Akoestiek
Intro
Pennings Akoestisch afbouwen is specialist in het plaatsen van naadloze akoestische plafonds. Deze pagina is ter informatie en lering over akoestiek in zijn algemeenheid. Akoestiek is in de basis vooral taaie natuurkunde. Op deze pagina worden op simpele wijze begrippen uiteengezet, echter is het precieze antwoord op de vraag uitgebreider in de werkelijkheid.
Wat is akoestiek?
Definitie: ''Akoestiek is de wetenschap van geluid ”. Je zou dus kunnen zeggen dat alles wat met geluid te maken heeft onder akoestiek valt. Akoestiek is een studierichting in de natuurkunde.
Vragen zoals: waarom klinkt muziek anders in een concertzaal dan in een openluchttheater? Of hoe los je geluidshinder van de snelweg op? Dit en nog tal van geluidsvraagstukken worden beantwoord vanuit akoestisch oogpunt. Het helpt ook bij b.v. het begrijpen van dingen zoals waarom we een echo horen in sommige ruimtes en niet in andere en waarom wij geluid ervaren zoals we dat doen. Dus kort gezegd. Akoestiek is alles wat met geluid en onze beleving van geluid te maken heeft.
Wat een prettige nagalmtijd is voor mensen verschilt een beetje per persoon maar ook voor het type ruimte. In een woonkamer streven we meestal naar een relatief korte nagalmtijd, omdat dit rust en comfort biedt. Aan de andere kant willen we in een concertzaal een zekere hoeveelheid galm om de muziek tot leven te laten komen. Een extreem lage nagalmtijd vinden wij als mensen ook onprettig. Het is dus belangrijk om de akoestische situatie af te stemmen op het type ruimte om een optimaal comfort te realiseren.
Feiten en fabels
In de wereld van akoestiek zijn er talloze leveranciers met producten die elk hun eigen verhaal vertellen, en op allerlei platformen worden de meest uiteenlopende adviezen gegeven. Hier zitten hele praktische en kundige partijen en adviezen tussen, maar helaas zien we ook veel onkunde en pertinente onwaarheden verschijnen. Soms is het onmogelijk om door de bomen het bos te zien. Hieronder zijn een aantal veelvoorkomende feitjes en fabeltjes uiteengezet om je op weg te helpen en te behoeden voor nietszeggende 'vaktermen'.
Wat zijn feiten in de wereld van akoestiek?
Akoestische producten zijn betrouwbaar op het moment dat de eigenschappen officieel zijn getest
In dit geval is er een officieel testrapport bekend en weet je wat je koopt. Kan jouw leverancier geen tests overleggen over de akoestische eigenschappen van het product? Krab je dan nog eens achter de oren of je wel bij de juiste partij bent.
Om optimaal akoestisch comfort te creëren is de juiste hoeveelheid materiaal, het absorberend vermogen van het materiaal, en een juiste verdeling over de ruimte essentieel
Iedere ruimte is hierin anders, en er is vaak behoorlijk veel akoestisch materiaal nodig om een probleem op te lossen. Laat je niet foppen door grote beloftes die te mooi lijken om waar te zijn.
Akoestische problemen worden in veel gevallen achteraf ontdekt in plaats van tijdens de ontwerpfase
Dit is helaas doodzonde. Als je er vooraf over nadenkt, liggen alle mogelijkheden nog open, en kun je akoestiekproblemen nog onzichtbaar tackelen. Achteraf moet je vaak veel concessies doen aan de styling en natuurlijk alle kosten die er bijkomen.
Akoestisch materiaal is geen garantie voor hoogwaardig absorberend materiaal
Of iets hoog vermogen heeft om te absorberen, wordt bepaald door de absorptiewaarde, niet door de titel "akoestisch materiaal".
Akoestiek ervaren?
Het verschil tussen goede en slechte akoestiek moet u ervaren. Plan hier uw afspraak en ervaar goede akoestiek in ons experience center.
Afspraak makenWat zijn fabels in de wereld van akoestiek die niet of weinig effectief zijn?
Akoestisch materiaal achter weerkaatsende oppervlakten zoals kasten of olieverfschilderijen
Doordat je akoestisch materiaal achter een hard oppervlak plaatst, doe je eigenlijk de werking van het akoestisch materiaal teniet. Je kunt hiervoor aanhouden dat om materiaal effectief te laten absorberen, het in de regel volop in het zicht geplaatst moet worden. In de regel geldt dat des te meer je het moet verstoppen, des te minder effectief het wordt.
Akoestisch materiaal onder stoelen en tafels
Dit is een veelgehoord advies, maar helaas zonde van de investering. Naast dat je in de regel veel te weinig akoestisch materiaal aanbrengt, zit het ook nog eens op een bijzonder ongunstige locatie.
Een vloerkleed lost het probleem wel op
Hoewel een hoogpolig tapijt zeker een bijdrage levert aan een aangenaam akoestisch klimaat, is het over het algemeen slechts een onderdeel van een totaaloplossing. Een vloerkleed alleen zal weinig bijdragen aan de oplossing van een akoestisch probleem.
Een akoestische verflaag voorkomt galm en echo
Dit is een veelvoorkomende misvatting. Akoestische verf is vaak een afwerklaag van een akoestisch product. De verf zorgt ervoor dat geluid door de verflaag heen kan om bij het akoestisch materiaal te komen. Zonder het akoestisch materiaal doet de verf niets. Kortom, akoestische verf die akoestische problemen oplost, bestaat simpelweg niet.
Akoestisch behang is een effectieve akoestische oplossing
Meestal, maar niet altijd is dit een fabeltje. Sommige hoogwaardige varianten van akoestisch behang kunnen wel onderdeel zijn van een oplossing, maar zelden is dit de totaaloplossing.
Slechte versus goede akoestiek
Wanneer spreken we nu van een slechte of een goede akoestiek? Hier is lastig een eenduidig antwoord op te geven want deels is dit natuurlijk een persoonlijke beleving, maar ook het type ruimte en het doel van een ruimte is van belang. Zo zul je in jouw woonkamer meer belang hechten aan rust en optimaal akoestisch comfort dan b.v. in de entreé hal en ook een callcenter met druk bellende medewerkers vraagt een ander akoestisch klimaat dan een werkplaats en een klaslokaal en een gymzaal vragen ook niet dezelfde situatie.
Wat is een goede akoestiek?
Of de akoestiek prettig of als comfortabel wordt ervaren is natuurlijk enigszins afhankelijk van degene aan wie je deze vraag zou stellen, want de één stoort zich er meer aan als een ander. Toch weten we inmiddels wel wat een gemiddeld mens als hinderlijk ervaart of juist prettig vindt. Hier zijn ook normen en richtlijnen voor te vinden die iets zeggen over waar een ruimte aan moet voldoen om als gemiddeld prettig te worden ervaren. Dit is bijvoorbeeld de DIN15041. Om een prettige akoestiek te realiseren in een ruimte moet er een juiste verhouding zijn tussen materialen die geluid absorberen en materialen die geluid weerkaatsen. Is er te veel weerkaatsing dan krijgen we akoestiek probleem maar ook een grote overmaat aan absorberend materiaal is niet prettig. Een prettige akoestiek is dus een kwestie van de juiste balans. Iedere ruimte is hierin ook anders dus een plan op maat is nodig.
Wat is een slechte akoestiek?
Een slechte akoestiek is natuurlijk het tegenovergestelde van een goede akoestiek. We spreken over het algemeen van een slechte akoestiek als de nagalmtijden hoger liggen dan prettig en passend bij de ruimte is. Stel je een woonkamer voor waar je niet zonder overlast TV kunt kijken, met vrienden kunt borrelen of met het gezin kunt eten of een restaurant waar je met piepende oren en een zere keel naar huis gaat vanwege de kakafonie van geluid. Een slechte akoestiek ontstaat wanneer er te veel oppervlakken in de ruimte geluid weerkaatsen, i.p.v. absorberen. Hierdoor krijg je hinderlijke galm en echo en daarbij kan de ruimte als een klankkast gaan functioneren. Nu is dit natuurlijk niet in alle ruimtes even erg. Als jouw toilet galmt stoor je je daar waarschijnlijk niet zo aan, maar heb je dezelfde galm in jouw woonkamer dan kan dat echt het woongenot bederven en in extreme gevallen leiden akoestiek problemen zelfs tot gezondheidsproblematiek. Om akoestiek problemen op te lossen is het van belang dat je voldoende akoestisch materiaal toevoegt aan de ruimte en op de juiste wijze in de ruimte verdeeld. Iedere ruimte is hierin anders, dus elk project vraagt een maatwerkplan.
Ervaar het verschilWelke factoren bepalen of er sprake is van een akoestiek probleem?
In de meeste gevallen stuit men achteraf op akoestiekproblemen, wat jammer is en vaak leidt tot onaangename verrassingen, hoge kosten en ongemak. Het zou veel effectiever en aangenamer zijn als akoestiek al in de ontwerpfase en het bouwproces wordt meegenomen. Op die manier kan optimale akoestiek worden gerealiseerd zonder concessies te doen aan het design. Maar wanneer heb je dan wel of geen akoestische voorzieningen nodig? Natuurlijk is dit voor elke ruimte anders, maar er zijn zeker enkele bepalende factoren. Hier zijn er een aantal:
(Bouw)materialen
Bestaat de ruimte grotendeels uit harde materialen zoals stucwerk, tegelvloeren, glas, beton, etc.? Dan is dit zeker een risico. Te veel harde oppervlakken in een ruimte vormen een essentiële factor bij het al dan niet hebben van een akoestiekprobleem.
Doel van de ruimte
Natuurlijk heeft niet elke ruimte optimale akoestiek nodig. Met name de ruimtes waar je veel tijd doorbrengt, ontspant of rust zoekt, je moet concentreren of met meerdere mensen verblijft, zijn de ruimtes waar aangename akoestiek essentieel is. Twijfel je over het al dan niet toepassen van akoestiek? Vraag jezelf dan eens af of jouw ruimte aan deze criteria voldoet.
Afmetingen van de ruimte
Naast vele andere factoren is ook de afmeting van de ruimte een factor. Grote ruimtes galmen natuurlijk meer dan kleine ruimtes, en ook ruimtes met een hoog plafond zijn gevoeliger voor galm dan ruimtes met lagere plafonds. Luister zelf maar eens naar het verschil tussen het toilet en de kerk in het dorp. Dit komt door het volume van de ruimte.
Inrichting
Vroeger hadden we relatief weinig akoestiekproblemen, vooral in woningen. Dat kwam doordat we vroeger relatief veel zachte, absorberende materialen gebruikten, zoals vloerbedekking, gestoffeerd meubilair, tafelkleden, dikke gordijnen. Al deze elementen absorbeerden op zichzelf niet veel geluid, maar samen zorgden ze voor een prettige akoestiek. Tegenwoordig richten wij woningen vaak niet meer op deze manier in. Inrichting is wel degelijk van invloed, zowel positief als negatief, op de akoestiek.
Let op! Hierboven noemen we een aantal eenvoudige aspecten die een rol spelen in akoestiek problematiek en we leggen het hier simpeler uit dan het in werkelijkheid is. Laat je passend adviseren over of en zo ja, welke maatregelen er nodig zijn om een akoestiek probleem effectief op te lossen. Dit voorkomt een hoop teleurstelling en onnodige kosten.
Akoestiek in de ontwerpfase
Bij het ontwerpen van een gebouw is er maar één doel. Een droomgebouw realiseren voor de opdrachtgever. Het maakt dan niet eens om wat voor gebouw het gaat. Dit kan een huis, een kantoorgebouw of zelfs een nieuw winkelcentrum zijn. Uiteindelijk gaat het om de beleving en willen we dat alle zintuigen optimaal geprikkeld worden. Onze oren, zijn samen met onze ogen de belangrijkste zintuigen en deze zijn dus onderdeel van het ontwerpproces. Ontwerpen doe je dus ook met je oren.
Ben er op tijd bij
Niemand wil wonen, leven, ontspannen of werken in een ruimte met hinderlijke galm en echo. Toch zien we dat vaak tijdens het ontwerp de akoestiek wordt vergeten. Dan ziet de ruimte er precies zo uit zoals je wilt, maar vanwege de slechte akoestiek wil je hier liever niet zijn. Dit probleem zorgt ervoor dat er achteraf allerlei maatregelen moeten worden genomen om de akoestische situaties weer onder controle te krijgen met wand en/ of plafond panelen en stoffering. Helaas gaat dit ten koste van de styling van de ruimte en het brengt vooral ook hoge, onverwachte kosten met zich mee en dat terwijl dit totaal onnodig is. Als er in de ontwerpfase al wordt nagedacht over de akoestiek dan liggen alle mogelijkheden nog op tafel en kun je akoestiek problemen voorkomen zonder enige concessie te hoeven doen in de uitstraling en kan een akoestiek probleem zelfs onzichtbaar worden voorkomen. Dus ga je bouwen of renoveren? Laat jouw oren dan meedenken over het ontwerp.
Akoestiek in elke omgeving
Waarom er in iedere woning aan akoestiek zou moeten worden gedacht
Jouw huis! Daar vind je rust en ontspanning, waar je jezelf oplaadt en waar je je optimaal comfortabel wilt voelen. We noemen dat het thuisgevoel. Maar stel je voor dat galm dat thuisgevoel wegneemt en rust en kalmte vervangt door hectiek en chaos. Het geluid van de besteklade die dichtslaat kaatst door het hele huis, de televisie staat knetterhard maar is toch onverstaanbaar, of na een verjaardagsfeestje ga je met piepende oren en een zere keel naar bed. Dit klinkt misschien extreem, maar in veel woningen is dit de realiteit, simpelweg omdat er niet vooraf is nagedacht over de akoestiek, en dat is jammer. Een aangename akoestiek in een woning is essentieel voor een optimaal wooncomfort.
Akoestische maatregelen treffen in een zwembad
Een zwembad is binnen een woning vaak de meest galmgevoelige ruimte. Hier is doorgaans nauwelijks geluidsabsorberend materiaal te vinden, met betegelde en gestuukte wanden, een betegelde vloer, veel glas en zelfs het badwater dat samenkomt en zorgt voor een bijzonder oncomfortabele akoestiek. Maar is dit zwembad er niet juist om even te ontspannen, rust te vinden en de hectiek van alledag los te laten? Dan is het zonde dat een slechte akoestiek hier roet in het eten gooit, en dit is zeker niet nodig. Zelfs een zwembad kan, bijvoorbeeld met een naadloos akoestisch plafond, worden getransformeerd tot een akoestisch comfortabele ruimte. Is dat niet het ultieme ontspanningsgevoel?
Akoestiek zou in ieder kantoor een onderwerp moeten zijn
Een aanzienlijk deel van onze tijd brengen we door op kantoor. We moeten productief zijn en er wordt veel gevraagd van onze motivatie, concentratie, samenwerkingsvaardigheden en communicatieve bekwaamheden. Om te kunnen presteren, hebben we een omgeving nodig die hierbij aansluit en alle middelen biedt om productief te zijn. Akoestiek is hierin een essentieel onderdeel op het kantoor. Onderzoek toont aan dat er op veel gebieden veel te winnen valt door een aangenaam akoestisch klimaat en dat werknemers blootstellen aan oncomfortabele akoestiek tot verliezen kan leiden. Zelfs ziekteverzuim en mentale en fysieke klachten laten een relatie zien met akoestiek. Als je hier meer over wilt weten, kun je bijvoorbeeld het rapport "Gezondheid, Welzijn en Productiviteit in Kantoren" van de Dutch Green Building Council raadplegen.
Akoestiek en horeca, onlosmakelijk verbonden
Het is misschien wel klachtnummer 1 in de horeca. Ondanks heerlijk eten, een gezellige sfeer en eigenlijk alles wat nodig is voor een fijne avond, verlaten gasten het restaurant of hotel helaas met piepende oren en een zere keel door al het rumoer en de kakofonie aan geluid. Achteraf laten sommige gasten in recensies op internet weten dat ze hebben genoten van het eten, maar dat de herrie echt niet te doen was. En dit zijn dan nog de gasten die hun mening delen. Het is algemeen bekend dat ontevreden gasten hun klachten over de akoestiek meestal niet aan de horecaeigenaar kenbaar maken; ze komen gewoon stilzwijgend niet meer terug en delen hun ervaring achteraf met vrienden en bekenden. Dit raakt natuurlijk de gastheer diep. Je werkt hard en met hart en ziel om jouw gasten de optimale ervaring te bieden, en dan gooit de akoestiek roet in het eten. Dit is natuurlijk doodzonde en ook totaal onnodig, want met een doordacht plan kan de akoestiek in elke horecagelegenheid tot optimaal comfort worden gebracht, zelfs onzichtbaar als je dat wilt. Wil je meer weten over akoestiek in de horeca? Kijk dan ook eens op de website van het Akoestisch Keurmerk.
Akoestische oplossingen
Akoestiek problematiek is snel groeiend. Dit komt door onze nieuwe manier van bouwen en inrichten, maar ook door ons bewustzijn van de effecten van een slechte akoestiek op ons als mens. Evenredig met de groeiende problematiek, groeien ook de mogelijkheden om akoestiek problemen op te lossen. Hieronder beschrijven we een aantal mogelijkheden die kunnen helpen of bijdragen aan het oplossen of voorkomen van akoestiek problemen.
Geluidsabsorberende Wandpanelen
Akoestische wandpanelen kunnen effectief zijn om akoestische problemen op te lossen. Deze panelen kunnen grofweg in twee groepen worden verdeeld. De eerste groep bestaat uit panelen die zijn gemaakt van geluidsabsorberend materiaal, zoals vilt, schuim, wol of minerale wolsoorten. Sommige van deze panelen zijn van nature al aantrekkelijk om te zien, terwijl andere panelen worden afgewerkt om ook esthetisch goed te passen. De andere groep panelen bestaat meestal uit een houten of metalen frame waarin akoestisch materiaal wordt geplaatst. Om dit esthetisch mooi af te werken, wordt in of om het frame een afwerking gespannen die het geluid doorlaat. Dit is vaak stof of geprint fotodoek. In deze groep komt de akoestische werking dus voort uit het materiaal dat achter de afwerking wordt geplaatst, een soort samengesteld pakket dus. Beide groepen bieden talloze mogelijkheden, waarbij sommige leveranciers standaardpanelen, kleuren en afwerkingen aanbieden, terwijl andere partijen op maat gemaakte panelen leveren met bijvoorbeeld je eigen foto erop geprint. Let op! Om de akoestiek verbeteren, is vaak aanzienlijk veel materiaal nodig om echt een merkbaar verschil te maken. Bovendien hebben niet alle panelen even goede akoestische eigenschappen. Panelen moeten dus vaak behoorlijk groot zijn en in sommige gevallen zijn meerdere panelen nodig, afhankelijk van de ruimte en situatie. Ook is het belangrijk om rekening te houden met het absorptievermogen van het paneel. Ze zijn vaak het meest effectief als ze op oorhoogte worden geplaatst, dicht bij de bron of ontvanger van het geluid, of op prominente plekken in huis.
Akoestische Wanden
Naast het gebruik van akoestische panelen kun je natuurlijk ook complete wanden voorzien van akoestisch materiaal. Dit kan bijvoorbeeld met fotopanelen, vilt of geperforeerde structuren van hout of metaal. Er zijn tal van mogelijkheden. Eigenlijk gelden voor akoestische wanden dezelfde principes als voor akoestische panelen. Als je kiest voor geperforeerde panelen of panelen met een lattenstructuur, is de hoeveelheid openingen en het type akoestisch materiaal dat wordt gebruikt bepalend voor het akoestisch vermogen. Dit kan variëren van nagenoeg geen akoestische eigenschappen tot uitstekende akoestische eigenschappen en alles daar tussenin. Laat je hierover dus goed informeren.
Akoestische Baffles
Een akoestische baffle is een geluidsabsorberend element dat wordt gebruikt om de akoestiek in een ruimte te verbeteren. Meestal kiest men voor baffles wanneer men een open uitstraling wil behouden of omdat er zaken zijn die niet kunnen of mogen worden afgedekt met akoestisch materiaal. Baffles worden anders dan eilanden verticaal opgehangen. Hoe effectief een baffle is, hangt af van veel factoren zoals de grootte, de afmeting, het aantal dat je plaatst, de afstand daartussen en de verdeling over de ruimte. Let op!! Om baffles effectief te laten zijn, is vaak een aanzienlijke hoeveelheid nodig. Dit wordt vaak onderschat. Wil je baffles gebruiken? Laat je dan goed adviseren.
Akoestische Vloerbekleding
Akoestische vloerbekleding is misschien wel de oudste methode die wordt gebruikt om nagalmtijd te verminderen. Voorbeelden hiervan zijn vloerbedekking en vloerkleden. Vooral hoogpolig tapijt of hoogpolige vloerkleden kunnen bijdragen aan het verbeteren van het akoestisch klimaat. Let op!! Vanwege het beperkte vermogen om geluid te absorberen, maakt akoestische vloerbekleding vaak deel uit van een totaaloplossing, maar is dit zelden voldoende om zelfstandig een akoestisch probleem op te lossen.
Akoestische Plafonds
Akoestische plafonds zijn natuurlijke plafonds die geluid absorberen en zijn verkrijgbaar in diverse soorten en maten. De meest bekende typen zijn het systeemplafond en het naadloos akoestisch plafond. Bij een systeemplafond worden akoestische tegels in een systeem geplaatst. Het voordeel van systeemplafonds is dat ze relatief eenvoudig te demonteren of te vervangen zijn. Het nadeel van deze plafonds is dat tegels en vaak ook profielen zichtbaar zijn. Een naadloos akoestisch plafond heeft qua uitstraling het tegenovergestelde van een systeemplafond. Dit plafond oogt als een normaal plafond maar heeft akoestische eigenschappen. Esthetisch gezien is dit de fraaiste oplossing, omdat akoestische problemen onzichtbaar worden opgelost. Eenvoudige demontage of vervanging van tegels is niet mogelijk. Eventuele schade aan deze plafonds moet door een specialist worden hersteld. Afhankelijk van het soort systeem kan dit relatief eenvoudig of juist complex zijn.
Akoestische Gordijnen
In principe hebben de meeste gordijnen wel akoestische eigenschappen. Dit kan, afhankelijk van de stof, goed of zeer beperkt zijn. Over het algemeen presteren dikkere stoffen beter dan dunnere stoffen, maar er zijn ook speciale akoestische gordijnen die ondanks dunne stof redelijk effectief zijn in het verminderen van nagalm. Gordijnen met een gesloten achterzijde, zoals PVC, zijn vaak nauwelijks effectief. Naast het type gordijn is ook de afstand van het gordijn tot aan het glas belangrijk, ook wel spouwruimte genoemd. Let op! Gordijnen zijn met name effectief wanneer ze gesloten zijn omdat ze dan een groot oppervlak bedekken. Zodra je ze opent, verliezen ze een groot deel van hun effectiviteit. Je kunt je dus afvragen in hoeverre gordijnen kunnen bijdragen aan het akoestisch aangenaam maken van een ruimte.
Akoestische Plafondpanelen
Akoestische plafondpanelen, vergelijkbaar met wandpanelen, zijn elementen die worden gemonteerd om de akoestiek te verbeteren, maar dan specifiek op het plafond. Je ziet vaak dat wandpanelen strak tegen de muur worden gemonteerd, terwijl plafondpanelen meestal worden opgehangen aan haakjes of kabels. De afstand tussen het paneel en het plafond is vaak deels bepalend voor hoe effectief het paneel geluid absorbeert. Akoestische plafondpanelen zijn verkrijgbaar in diverse vormen, kleuren en uitvoeringen. Er zijn panelen die uit één geheel bestaan, maar er zijn ook varianten waarin een akoestisch element in een metalen of houten frame wordt geplaatst. Hoewel akoestische plafondpanelen zeker effectief kunnen zijn om akoestische problemen op te lossen, zijn er vaak aanzienlijke aantallen panelen nodig om daadwerkelijk een merkbaar verschil te maken. De verdeling over de ruimte en de afstand tot het plafond spelen ook een belangrijke rol.
